Menu
Menu
UTRECHT – Diagnostiek speelt een cruciale rol in de medische wereld. Het gaat niet alleen om data verzamelen, maar vooral om het vertalen van deze data naar begrijpelijke diagnoses die patiënten helpen. In dit stuk bespreken we een praktijkvoorbeeld waarin de verschillende perspectieven op diagnostiek duidelijk worden: voor de arts is het essentieel voor het behandelplan, terwijl het voor de patiënt en haar familie een bron van angst of opluchting kan zijn.
We pleiten voor een mensgerichte benadering van diagnostiek, waarbij heldere communicatie en bruikbare inzichten centraal staan. Een kleine verandering in taalgebruik kan leiden tot een grote verbetering in zorgkwaliteit en patiëntwelzijn.
De huisarts ontvangt de onderzoeksuitslagen van een patiënt. De 58-jarige mevrouw, eerder gediagnosticeerd met kanker, had last van een jeukende moedervlek. De moedervlek is verwijderd en er is een stukje weefsel afgenomen voor nader onderzoek. De onderzoeksuitslagen tonen de aanwezigheid van onrustige cellen aan.
In de wachtkamer zit mevrouw samen met haar dochter. Zij is zenuwachtig, want zo dadelijk krijgt zij de resultaten te horen van de tests die vorige week op advies van de dokter zijn uitgevoerd. Haar vrees blijkt gegrond; het vlekje is kwaadaardig. Samen met de dokter en haar dochter bespreekt zij wat nu het best is om te doen.
Twee verschillende perspectieven op diagnostiek; voor de dokter levert het onderzoek allereerst belangrijke data voor het behandelplan, voor de patiënte en haar dochter zet de diagnose het leven op z’n kop.
Het is duidelijk dat het krijgen van een diagnose iets met mensen doet. In het ene geval lucht een diagnose op en stelt het gerust: alles is gelukkig goed. In het andere geval schrikt iemand en maakt het intens bang en verdrietig. Hoe dan ook zet de diagnose iets in gang. Voor mij is de ‘diagnose’ alles wat data, hoe belangrijk ook, eigenlijk helemaal niet zijn. Diagnose is voor mij dat stukje waar diagnostische data omgezet wordt in waardevolle communicatie. Een diagnose geeft een mens heldere uitleg over wat er aan de hand is essentieel bij het schetsen van een perspectief. Dit maakt diagnostiek tot een van de belangrijkste elementen van (zelf)zorg(regie).
Vanuit dit idee valt me op dat diagnostiek in het zorgveld vaak vooral begrepen wordt als intrinsiek onderdeel van zorg, als onderdeel van het werkproces van de arts om een vermoeden te bevestigen of te ontkrachten. We organiseren en financieren de zorg zelfs op basis van zogeheten dbc’s: diagnose-behandel-combinaties. Diagnostiek lijkt vooral een handelsproduct, een kostenpost waarop bespaard kan worden. Maar zou het niet ook zo kunnen zijn dat júist door slimmere inzet van diagnostiek en diagnose zuiniger omgegaan kan worden met behandeling? Dat zorg gerichter ingezet kan worden, omdat duidelijk is wat er aan de hand is en waar de patiënt dus het meest bij gebaat is en behoefte aan heeft?
Om het verschil in waarden voor de verschillende eindgebruikers beter duiden en ons perspectief te verbreden stel ik voor dat we een kleine verandering doorvoeren in onze taal. Laten we het voortaan hebben over diagnostiek als we het diagnostische proces van aanvraag, afname en analyse bedoelen. Met diagnose bedoelen we dan vanaf nu de vertaalslag die diagnostiek praktisch bruikbaar maakt: de begrijpelijke uitleg van cijfers en plaatjes zodat deze inzichten bruikbaar worden speciaal voor die ene patiënt. Diagnose gaat dus over het vertalen van de uitslagen naar waardevolle, bruikbare inzichten op basis waarvan de patiënt samen met de dokter weloverwogen beslissingen kan maken over gezondheid, ziekte en behandeling.
Door het gehele diagnostisch proces nadrukkelijker op deze manier te benaderen, verbreden we naar mijn idee het bestaande perspectief op diagnostiek en maken we van een toch vooral technisch en biomedisch proces een proces waar technologie meer in dienst staat van de mens en de waarde en de impact van de onderlinge communicatie tussen patiënt en dokter meer erkenning krijgt.
