UTRECHT – In 2022 kreeg ik de eervolle opdracht om de Stichting Diagnostic Living Lab te ontwikkelen tot onafhankelijke organisatie die zich inzet voor het vernieuwen van diagnostiek in de huisartsgeneeskunde. Een prachtige kans om een bijdrage te leveren aan de vormgeving van een voor alle Nederlanders beter en betaalbaar zorglandschap.
Maar hoe zorg je ervoor dat iDx, zo heet de nieuwe organisatie, echt verschil maakt? Om daar achter te komen zijn we eerst gaan praten met mensen die regelmatig met diagnostiek te maken hebben: patiënten, dokters, praktijkondersteuners, verpleegkundigen, onderzoekers, verzekeraars, bedrijven en andere betrokkenen. In de gesprekken kwamen heel verschillende interpretaties, wensen en opvattingen op diagnostiek naar voren. Variërend van: ‘betere beslisondersteuning is wat we nodig hebben’ en ‘we moeten mensen in staat stellen zelf te doen wat zij zelf kunnen’ tot ‘diagnostiek is handel’.
De betekenis van diagnosticeren wordt door de meeste zorgprofessionals omschreven als het vinden van de oorzaak van klachten en symptomen. Diagnostiek in enge zin staat voor het testen van waarden, waarmee de aan- of afwezigheid van een aandoening aangetoond wordt. Anders geformuleerd: de dokter heeft een vermoeden en dat vermoeden wordt met diagnostiek bevestigd of ontkracht.
In de gesprekken met ‘gewone mensen’ viel me vooral op dat zij niet zo goed weten wat diagnostiek überhaupt is. Een gesprekspartner zei het zo: ‘Bij weinig woorden heb ik zo weinig gevoel als bij diagnostiek. Na enige uitleg klaagden de meesten over de slechte informatievoorziening, onbegrijpelijke taal en de onafhankelijkheid van de dokter rond testuitslagen. Mensen met een chronische aandoening, die overigens ook lang niet allemaal precies wisten wat diagnostiek inhoudt, achtten zichzelf vooral prima in staat zelf meer te doen en te regelen in het kader van hun periodieke onderzoeken.
Mijn eigen professionele ervaring met diagnostiek dateert van negen jaar geleden, toen ik als strateeg een opdracht uitvoerde voor een eerstelijns diagnostisch centrum. Hoewel ik zelf sinds mijn vroege jeugd chronisch ziek ben – een ‘stempel’ waarin ik mezelf overigens helemaal niet herken – kostte het me maanden om een beeld te krijgen van wat eerstelijns diagnostiek nu precies is en wat die laboratoriumorganisatie allemaal uitvoerde.
Dat is merkwaardig, want bijna iedereen krijgt in zijn of haar leven te maken met diagnostiek. Het veld kent dus vele gebruikers, klanten zo men wil. Je zou dus meer inzicht verwachten in de betekenis en het belang van diagnostiek. Inmiddels ben ik ervan overtuigd dat goede diagnostiek mensen: dokters, patiënten en burgers in staat stelt om weloverwogen beslissingen te nemen en keuzes te maken over ziekte, gezondheid en zorg. Daarmee vormt diagnostiek een belangrijk startpunt voor het nemen van de juiste acties en het inzetten van passende zorg.
